در تاریخ دهم دیماه 88 مصاحبه ای توسط مدیر سایت انجمن با جناب آقای دکتر بیداری رئیس محترم انجمن و رئیس هیات بورد رشته تخصصی طب اورژانس در مورد روند ایجاد و گسترش طب اورژانس صورت گرفته است که توجه شما را به مشروح این مصاحبه جلب می نماییم *:

  س:با سلام.لطفا در مورد ریشه های طب اورژانس و تصمیم برای راه اندازی این رشته وبا توجه به اینکه شما از پایه گذاران اصلی این رشته هستید توضیح بفرمایید.

  با سلام و تشکر از وقتی که در اختیار بنده گذاشته اید.بحث آمادگی بیشتربرای برخوردبا موارد اورژانس ازمدتهاقبل معین شده بودواحساس نیازسال به سال رو به افزایش بود.به جهت افزایش آمار اورژانسهاوارتقا خدمات در سایر رشته ها بدنه اورژانس نسبت به سایر رشته ها رشد نکرده بود و این عدم همگنی محسوستر می شد.مدلهای مشخص و موفقی در کشورهای پیشرفته دنیا در سه دهه گذشته ارائه شده بود و دست اندر کاران اجرایی در حوزه سلامت و بهداشت از مدتها قبل به این نتیجه رسیده بودند که نیاز به بازنگری در سامانه خدمات رسانی اورژانس در حوزه پیش بیمارستانی و بیمارستانی داریم.

  در سال 1375 اولین بار دانشگاه علوم پزشکی مشهد درخواست رسمی راه اندازی این رشته را به دبیرخانه شورای آموزش پزشکی و تخصصی ارائه کرد.این درخواست به تصویب رسید واصول راه اندازی این رشته توسط وزارت بهداشت به رسمیت شناخته شد اما با توجه به عدم وجود زیرساخت مناسب در آن دانشگاه اجرای این درخواست به تعویق افتادوتا سال 1379 مسکوت ماند.در آن سال مجددا این بحث از طرف دانشگاه مشهد مطرح شد و توسط وزیر وقت به دبیرخانه شورای آموزش پزشکی ماموریت داده شد در خصوص ضرورت راه اندازی این رشته کار کارشناسی انجام و نظریه مستقیما به وزیر اعلام شود.دکتر هاشمی دبیر وقت شورا گروهی را به سرپرستی اینجانب بعنوان مسوول ارزشیابی بخشهای تخصصی وفوق تخصصی دبیرخانه مامور این کار کرد واین گروه در دوره زمانی 6 ماهه حدود 100 کوریکولوم آموزشی در رابطه با طب اورژانس در کشورهای مختلف(امریکا.کانادا.انگلستان.استرالیا) و شرایط ارایه خدمات اورژانس را در بسیاری نقاط دنیا جمع آوری کرد ومورد بررسی قرار داد و نهایتا پیش نویس طرح را اعلام کرد. نظر دبیرخانه این بود که این رشته برای کشور لازم وضروری است ولی کوریکولوم دانشگاه مشهد در رابطه با آموزش متخصصین در بخشهای مختلف به نظر کارا نبودو پیشنهاد دبیرخانه اعزام تیمی از متخصصین به خارج از کشور برای آموزش کوتاه مدت 6 ماهه برای فراگیری ارکان و کوریکولوم و نحوه آموزش این رشته بود تا این کار با مشارکت دانشگاههای علوم پزشکی به ثمر برسد.

  درسال 1379 جلسه ای از طرف وزیر بر گزار شد و از دانشگاههای مادر علوم پزشکی سراسر کشور (7 دانشگاه) با حضور روسا و معاونین دانشگاهها دعوت بعمل آمد تا در مورد حمایت و راه اندازی این رشته اعلام داوطلبی نمایند و وزارت بهداشت هم حمایت خود را در این زمینه اعلام کرد. 8نفر از متخصصین در چهار رشته مختلف انتخاب شدند تا برای دوره تکمیلی به امریکا عزیمت کنند. این افراد شامل اینجانب،دکتر حمصی(داخلی)،دکترناهید کیانمهر(داخلی)،دکترشاکر(داخلی)،دکتر حسین سعیدی(اطفال)،دکتر سید عباس حسنی(اطفال)،دکتر محسن عباسی(بیهوشی)،دکتر رضا صالحی(بیهوشی) بودند که هسته اولیه تربیت دستیار را تشکیل می دادند ودر یک برنامه بسیار فشرده با هماهنگی دانشگاههای پنسیلوانیا و جرج واشنگتن موفق شدند دوره فلوشیپی طب اورژانس را بعد از 6 ماه به اتمام برسانندو به ایران مراجعت کنند.

  شروع اولین دوره آموزش دستیاری طب اورژانس مربوط به سال تحصیلی 81-80 بودواولین دوره با حضور 9 دستیار شروع شد و 3 سال بعد اولین گروه فارغ التحصیل شدند و همگی بعنوان اعضای هیات علمی برای اشاعه و گسترش هسته های تربیت دستیار بکار گرفته شدند. از سال 83 دانشگاههای تهران و شهید بهشتی هم مبادرت به راه اندازی این رشته کردند وبسرعت درخواستها و تقاضاهای دانشگاهها برای راه اندازی دوره های مشابه توسعه پیدا کرد.متاسفانه بعلت قلت اعضای هیات علمی واجد شرایط که بتوانند این دوره ها را در دانشگاههای مختلف آغاز کنند در حال حاضر در 4 مرکز این امکان فراهم شده که به تربیت دستیار می پردازند.بعلاوه در نظر است توسط شورای گسترش دانشگاهها در چند مرکز دیگربه امید خدا از سال آینده دوره های تربیت دستیار اغاز شود(اصفهان،مشهد،ارتش،بقیه ا...) که به این ترتیب بنیه کشور برای تربیت متخصصین این رشته افزایش پیدا خواهد کرد.

  به جرات میتوان گفت در بعد آکادمیک در یک دهه گذشته هیچ رشته ای به اندازه طب اورژانس در کشور مورد استقبال و توسعه واقع نشده و امیدواریم در سنوات بسیار نزدیک این رشته تبدیل به یک رشته مادر در جایگاه آکادمیک بشودو رشته های فوق تخصصی نظیر  Pediatric emergency,Emergency ultrasonography,clinical toxicology,Hyperbar medicine  به مجموعه رشته های فوق تخصصی منشعب از طب اورژانس اضافه شوند.

  از منظر جایگاه درمانی این رشته در مدت اندک 8-7 ساله توفیق بسیار قابل ملاحظه ای در حوزه اورژانس پیش بیمارستانی و بحرانها بصورت مستقیم و غیر مستقیم داشته است.بعنوان مثال اکنون بسیاری از دست اندر کاران و مشاوران در حوزه مدیریت حوادث و فوریتهای پزشکی از متخصصین دارای بورد این رشته هستند و بسیاری از طرحها و آموزشها با مشارکت مستقیم اعضای هیات علمی طب اورژانس صورت می گیرد.

  از نظر ارتقا ارایه کیفیت خدمات در بیمارستانهای واجد طب اورژانس آکادمیک اطلاعات رو به افزایشی وجوددارد که هم سطح رضایتمندی، هم سطح ارایه خدمات وهم دامنه خدمات بصورت قابل ملاحظه ای افزایش پیدا کرده و تقریبا در مراکز تخصصی طب اورژانس تهران (شامل بیمارستانهای رسول اکرم،هفتم تیر،امام حسین،امام خمینی) سالانه بیش از 200000 بیمار در اورژانس پذیرش میشوند و خدمات درمانی خودرا مستقیما از متخصصین این رشته دریافت میکنند.

  در حوزه تحقیقات قدمهای مثبت و قابل توجهی در کشور برداشته ایم؛از جمله برگزاری همایشهای سراسری طب اورژانس وراه اندازی انجمن علمی طب اورژانس که در 4-3 سال اخیر فعالیت رو به گسترش خود را آغاز کرده ودر مدت کوتاه با جذب منابع و حمایتهای مالی و فعالیتهای آموزشی،توانسته مکان مشخصی برای فعالیتها در نظر بگیرد و تجهیز شود و اقدام به جذب پرسنل و تهیه امکانات آموزشی نماید و مستقیما فعالیتهایی را در آموزشهای مدون و غیر مدون در باز آموزیها و ارایه خدمات آموزشی و مشاوره ای و درمانی به بخشهای دولتی و خصوصی انجام دهد.در زمینه تحقیقات شاهد گسترش قابل ملاحظه ای بصورت افزایش مقالات و پژوهشها در زمینه طب اورژانس بوده ایم.

  انجمن علمی طب اورژانس قصد دارد در آینده نزدیک در مورد انتشار مجله تخصصی طب اورژانس قدمهایی بردارد و امیدواریم در آینده نزدیک شاهد انتشار منظم چنین مجله ای در کشور باشیم ؛و در قدمهای بعدی طب اورژانس وظایف متعددی را عهده دار خواهد شد ودر این زمینه برنامه هایی وجوددارد و لازم است نیرو وتجهیزات و امکانات مالی بکار گمارده شود تا بتوانیم در این زمینه ها پیشرفت داشته باشیم؛از جمله در آموزش همگانی با توجه به حادثه خیز بودن کشورمان و مسائل ناشی از حوادث ترافیکی؛و همینطور آموزش به سایر رشته ها و بخصوص پزشکان عمومی و تجهیز آنها به دانش و علم؛برای اینکه بتوانند بهتر در محیطهای اورژانس فعالیت کنند؛و همینطور نظارت بیشتر و فراگیرتر در تبیین استانداردها و کنترل کیفی در زمینه ارائه خدمات؛از جمله مسائلی است که طب اورژانس در آینده بشدت درگیر آنها خواهد بود.  

  س: ایده تشکیل انجمن علمی طب اورژانس کی به ذهنتان رسید و در مورد مراحل اداری ثبت وتشکیل هیات مدیره توضیحاتی بفرمایید.

  ایده تشکیل انجمن علمی طب اورژانس از همان ابتدای راه اندازی این رشته در کشور مدنظر بود.با توجه به اینکه انجمنها تشکیلات یا سازماندهی حرفه ای از اعضایی هستند که این اعضا دارای تخصص و یا علاقه در حوزه خاص هستند،علیرغم وجود این ایده،نیاز به این بود که مراکز متعددی بعنوان مراکز حرفه ای در طب اورژانس وجودداشته باشند که بتوانیم این شاکله را ایجاد کنیم؛ به همین جهت با وجودی که این رشته در سال 1380 راه اندازی شد،در سال 1384 ،سه دانشگاه با تعداد نسبتا مکفی از متخصصین این رشته داشتیم که امکان تشکیل انجمن فراهم شود. بنابراین انتخابات اولین دوره در پاییز سال 1384 و مثل سایر انجمنها زیر نظر کمیسیون انجمنهای تخصصی معاونت آموزشی وزارت بهداشت وبا حضور نماینده رسمی وزارتخانه بصورت رسمی برگزار شد و مطابق اساسنامه 7نفر عضو ثابت هیات مدیره، 2 نفر علی البدل و 1 نفر بازرس انتخاب و شروع بکار نمودند.

  ابتدا با توجه به عدم وجود هرگونه امکاناتی (پرسنلی،منشی،فضای مشخص وثابت) جلسات انجمن بصورت دوره ای در بیمارستان رسول اکرم(ص) و با شرکت اعضای هیات مدیره برگزار میشد.در سال بعد دومین همایش سراسری طب اورژانس با مشارکت و حمایت انجمن انجام گرفت و تمام فعالیتهای پشتیبانی و اداری در دفتر اورژانس بیمارستان رسول اکرم (ص) با امکانات بسیار اندک انجام شد که خوشبختانه همایش بسیار آبرومند ودر مقیاس قابل ملاحظه ای برگزار شد.

  ظرف حدود 5/1 سال بعد بنیه مالی انجمن جهت تهیه مکانی در خیابان میرزای شیرازی جهت داشتن فضای ثابت فراهم شد واز زمستان 86 جلسات انجمن بطور تقریبا منظم ماهی یکبار در مکان مذکور شکل گرفت و به سبب فراهم آوری امکانات فعالیت انجمن رشد پیدا کرد و 3 سال بعد البته با کمی تاخیر انتخابات بعدی در اردیبهشت 88 انجام شد و هیات مدیره جدید با همان تعداد فعالیتها را پی گرفتند ودر حال حاضر انجمن با بیش از 100 عضو شامل متخصصین و اعضای هیات علمی طب اورژانس که اعضای پیوسته محسوب میشوند وتعدادی اعضای ناپیوسته شامل دستیاران و پرستاران و تکنیسینهای اورژانس کشور که همچنان رو به افزایش است،فعالیت میکند.

  امیدوارم با توجه به قابلیتهای جدیدی که برای انجمن فراهم شده و با حضور افراد فعال و امکانات سخت افزاری و نرم افزاری در چند سال آینده شاهد رشد عظیمی در این حوزه باشیم. انجمن قصد خودرا برای راه اندازی مجله تخصصی طب اورژانس اعلام کرده ودر این زمینه مصممانه گام بر می دارد؛و همینطور در ارتباط با تشکیل شعب انجمن در اقصی نقاط کشور ،که در مرحله اول با توجه به تقاضاهای موجود، استانهای اصفهان و خراسان رضوی مدنظر هستند.

  س: چه چالشهایی پیش روی پیشرفت آکادمیک طب اورژانس در کشور هست و چطور میتوانیم بطور منطقی ان چالشها را برطرف کنیم وذهنیت مسولین وزارتخانه ودانشگاهها را تغییر دهیم؟

  اگر بخواهیم در بحث چالشها وارد شویم میتوانیم آنرا به 2 دسته تقسیم کنیم ، یکی چالشهایی که در درون سامانه این رشته بعنوان یک رشته تخصصی مطرح است،ودیگری چالشهای برونی.

  همیشه در بسیاری از جلسات این بحث درابتدا مطرح بوده و بتدریج از شدت آن کاسته شده،ولی سوالات زیادی است که باید به آنها پاسخ داده شود وبرای آنها راهکاروبرنامه در نظر گرفته شود؛ولی توجه به این نکته مهم است که بدانیم این چالشها ویژه کشورمانیست و چالشهای جهانی است وهمه کشورهایی که مبادرت به تخصصی کردن طب اورژانس کرده اند با این چالشها برخورد داشته اند؛و آنهایی که توانسته اند این چالشها را پشت سر بگذارند موفقتر وپیشگام تردر حوزه خدمات اورژانس بوده اند.با بسیاری از اساتید هیات علمی دانشگاههای آمریکا که صحبت میکردم،بعنوان کشور پیشگام در راه اندازی طب اورژانس، بخصوص افراد قدیمی تر و با تجربه تر که ظرف 40 سال گذشته در این حوزه فعالیت و نظارت کرده اند،به من و همکاران و دست اندر کاران اطمینان میدادند که این روال طبیعی است وبا برنامه ریزی صحیح میتوان بر این چالشها فائق آمد و مزایا و محسنات طب اورژانس را در کشور بطور کامل نمود داد.

  باید گفت بزرگترین چالش عبارتست از گستره این رشته از نظر برخورد با طیف وسیع و متنوعی از بیماریها. متخصص طب اورژانس نه تنها باید اشراف به بسیاری از مسائل داخلی و جراحی داشته باشد ، بلکه باید با هر نوع بیمار متصوری در رشته های تخصصی مختلف ودر بسیاری موارد با بیمارانی که معلوم نیست اساسا در کدام حوزه تخصصی قرار میگیرند،و بیمارانی که همزمان به چندین نوع تخصص مختلف نیاز دارند،برخورد نمایند؛و این نه تنها بخشی از حوزه فعالیتهای متخصص طب اورژانس است،بلکه در حوزه پیش بیمارستانی،بحرانها، پیشگیری،برنامه ریزی،مدیریت،و پژوهش انتظار میرود متخصص طب اورژانس بنحو موثری آشنایی داشته باشد ؛و این چالش بزرگی است.

  دردنیا در این ارتباط برنامه ریزیهای مختلفی ارائه شده ودر بسیاری از جهات به این نتیجه رسیده اند که طب اورژانس باید بعنوان رشته مادر در نظر گرفته شود ودر بسیاری از موارد به فوق تخصصها در این زمینه روی بیاورند؛اگرچه جامعیت طب اورژانس همیشه مد نظر بوده، چون یکی از نقاط قوت این رشته است که یک متخصص بتواند در مدت کوتاه مسائل اصلی و اورژانس بیماران را مدنظر قرار داده و حل وفصل کند.

  در چالشهای بیرونی مهمترین نکته و سرفصل ،همپوشانی فعالیتهای این رشته با بسیاری از رشته های تخصصی است ،که بهتر است از آنها بعنوان رشته های مجاوروهمسایه نام ببریم،که بتوانند با کمک طب اورژانس مشکلات بیمار را حل نمایند. این موضوع مهمترین مستمسک در همه جای دنیا برای جلوگیری از پیشرفت این رشته توسط رشته هایی بوده که از نظر زمانی مقدم بوده اند.

با تشکر از وقتی که در اختیار وب سایت انجمن گذاشتید.

انجام مصاحبه: دکتر جواد سیدحسینی

پیاده سازی و تایپ: دکتر حجت واحدی